SABAŁOWE BAJANIA

W dniu 7 sierpnia 2012 r. rozpoczęły się w Bukowinie Tatrzańskiej 46 SABAŁOWE BAJANIA, jedno z największych wydarzeń folklorystycznych na Podhalu, które potrwają do niedzieli 12 sierpnia 2012 r.

” SABAŁOWE BAJANIA” to ogólnopolski konkurs gawędziarzy, instrumentalistów, śpiewaków,drużbów i starostów weselnych. W tym święcie folkloru weźmie udział blisko 900 ludowych artystów.

“Sabałowe Bajania” zrodziły się z podhalańskiej tradycji gawędziarstwa, umiłowania tańca, śpiewu i muzyki góralskiej.

Pierwsze “Sabałowe Bajania” odbyły się w Bukowinie Tatrzańskiej w 1967 roku.

Pomysłodawcą “Sabałowych Bajań” był Józef Pitorak ówczesny prezes Domu Ludowego. Rodowity Bukowianin, obdarzony mnogością talentów, o nieprzeciętnej osobowości i fantazji. Z wielką pasją dbał o zachowanie dziadkowskiej spuścizny. Tę dbałość i pasję – jak testamentowe zobowiązanie – przekazał swoim następcom “gazdującym” w Bukowiańskim Domu Ludowym.

Następcami Józefa Pitoraka w Domu Ludowym byli kolejno : Józef Koszarek, Stanisław Król, Stanisława Galica-Górkiewicz, Jan Łapka, Zbigniew Ćwiżewicz, Zygmunt Kuchta, a obecnie Bartłomiej Koszarek.

Pierwsze “Sabałowe Bajania” były pomyślane jako konkurs gawędziarzy i instrumentalistów oraz imprezy towarzyszące- występy zespołów regionalnych i prezentacja przedstawień teatralnych. Miały być imprezą lokalną, jednak ogromne zainteresowanie i potrzeba organizowania takich festiwali przekształciła je w ogólnopolski festiwal folklorystyczny.

W miarę upływu lat impreza rozrosła się zasięgiem i programowo. Najpierw program poszerzono o konkurs śpiewaków ludowych, a następnie o konkurs na śpiew pytacy i mowę starosty weselnego. Wzbogacono także program imprez towarzyszących, który obecnie obejmuje m.in. ogólnopolską wystawę i kiermasz sztuki ludowej, wystawy fotograficzne i występy zagranicznych zespołów regionalnych.

W tym roku podczas “Sabałowych Bajań” w szranki staną ludowi gawędziarze, instrumentaliści, śpiewacy, drużbowie i starostowie weselni. Oprócz nagród głównych w poszczególnych konkurencjach jury przyzna Grand Prix festiwalu, czyli statuetkę Bukowiańskiego Buka.

Od czwartku do soboty na deskach Domu Ludowego będą trwały przesłuchania konkursowe. Na sobotni wieczór zaplanowano Sabałową Noc, podczas której do braci zbójeckiej dołączą nowi członkowie, osoby, które w sposób szczególny odznaczają się w tworzeniu góralskiej kultury. Do braci zbójeckiej, która liczy już ponad 150 osób, należą wybitni folkloryści oraz postaci zasłużone dla kultury Podhala.

W niedzielę dowiemy się, kto jest laureatem 46 Sabałowych Bajań oraz kto otrzymał statuetkę Bukowiańskiego Buka.

Organizatorem Sabałowych Bajań jest Bukowiańskie Centrum Kultury Dom Ludowy.

W czasie “Sabałowych Bajań” spotykają się w Bukowinie ludzie kultury z całego kraju – gawędziarze, muzykanci, śpiewacy i twórcy ludowi. Obok najstarszych, blisko osiemdziesięcioletnich uczestników występują młodsi a nawet dzieci. Jest to cenna, charakterystyczna cecha tej imprezy. Na scenie Domu Ludowego występuje wielu wybitnych i obdarzonych nieprzeciętnym talentem uczestników. Wielu z nich bierze udział rokrocznie. Dobrze się czują w atmosferze ludowego święta, jakim są “Sabałowe Bajania”.

Tematem gawęd prezentowanych na scenie są stare legendy i opowieści – o diabłach, duchach, zbójnikach i autentyczne opowieści o ludziach, często zakończone mądrym przesłaniem. Są też żartobliwe opowieści o turystach i wczasowiczach, a także satyryczne opowiastki o góralach. Podobną różnorodność zauważa się w muzyce – pięknej, starej, tradycyjnej dla danego regionu. Stroje ludowe to barwny bukiet kwiatów, oszałamiający kolorami i precyzją wykonania.

Festiwal rozpocznie przejazd zaproszonych kapel dorożkami przez Bukowinę Tatrzańską. Na scenie Domu Ludowego będzie można zobaczyć spektakl w gwarze góralskiej pod tytułem “Portki” w wykonaniu Amatorskiego Zespołu Teatralnego im. Józefa Pitoraka z Bukowiny Tatrzańskiej. Pierwszy dzień festiwalu zakończy koncert zespołu JazGot.

W tym roku po raz trzeci odbędzie się uhonorowanie kobiet, które w sposób szczególny zasłużyły się dla kultury podhalańskiej, poprzez nadanie im tytułu Wierchowych Orlic.

Jak co roku Sabałowym Bajaniom towarzyszyć będzie szereg dodatkowych imprez, m.in. koncerty, występy zespołów folklorystycznych, degustacja potraw regionalnych, wystawa i kiermasz sztuki ludowej.

Patronem imprezy jest Jan Krzeptowski Sabała, który urodził się 26 stycznia 1809 roku w Kościelisku, zmarł 8 grudnia 1894 w Zakopanem. W młodości był kłusownikiem, a podobno także zbójnikiem. Następnie zajął się gawędziarstwem i muzykowaniem. Z tego powodu przez miejscowych ówczesnych górali, zwłaszcza zamożniejszych gazdów, był uważany za dziwaka lub dziada, lecz dla goszczących w Tatrach twórców stał się symbolem góralszczyzny.

PROGRAM 46 SABAŁOWYCH BAJAŃ

przedstawia się następująco :

7 sierpnia 2012 – wtorek

17.00 “Gwara i kultura podhalańska w dobie przemian cywilizacyjnych” (wprowadzenie do dyskusji) – prelekcja prof.dr.hab. Józefa Kąsia z Katedry Historii Języka i Dialektologii Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego.

8 sierpnia 2012 – środa

13.30 Koncert zaproszonych kapel przed Domem Ludowym.
14.30 Przejazd kapel, zespołów regionalnych i zaproszonych gości zaprzęgami konnymi przez Bukowinę Tatrzańską.
15.30 OFICJALNE OTWARCIE 46. SABAŁOWYCH BAJAŃ.
Prezentacja muzyk. Występy zespołów regionalnych (Dom Ludowy).
18.00 Uroczyste otwarcie wystawy grafik Władysława Trebuni Tutki pt. “Róźnie tô na tym Bôzým świecie” (świetlica Domu Ludowego).
19.00 Sztuka teatralna pt. “Portki” w wykonaniu Amatorskiego Zespołu Teatralnego im. Józefa Pitoraka z Bukowiny Tatrzańskiej (Dom Ludowy).
20.30 Koncert zespołu “JAZGOT” (scena przed Domem Ludowym).
21.30 – 23.00 Bukowiańskie posiady na folkowo.

9 sierpnia 2012 – czwartek

10.00 – 14.00 Przesłuchania konkursowe (Dom Ludowy).
15.00 – 18.00 Przesłuchania konkursowe (Dom Ludowy).
20.00 Koncert zespołu “KWARTET JORGI” (scena przed Domem Ludowym).
21.00 – 23.00 Bukowiańskie posiady na folkowo.

10 sierpnia 2012 – piątek

10.00 – 14.00 Przesłuchania konkursowe (Dom Ludowy).
15.00 – 18.00 Przesłuchania konkursowe (Dom Ludowy).
20.00 Wieczór cygański. Obchody 20-lecia zespołu “KAŁE BAŁA” z Czarnej Góry (scena przed Domem Ludowym).
21.00 – 23.00 Bukowiańskie posiady na folkowo.

11 sierpnia 2012 – sobota

10.00 – 14.00 Przesłuchania konkursowe (Dom Ludowy).
14.00 Degustacja Potraw Regionalnych (przed Domem Ludowym).

Teren bukowiańskich term, ul. Sportowa
11.00 Zawody strzeleckie. (“Bór” pod skocznią).
17.00 Małopolski Piknik Europejski (konkursy, gry, zabawy).
17.30 Koncert zespołu “FOLKNERY” (Ukraina).
18.30 Małopolski Piknik Europejski (konkursy, gry, zabawy).
19.00 Koncert zespołu Jana Trebuni Tutki pt. “Góry w sercu”.
20.00 “SABAŁOWA NOC”.
Ceremonia pasowania na zbójnika; rozpalenie watry, pokaz sztucznych ogni.
22.00 Koncert zespołu “De PRESS”.
23.00 Zabawa ludowa.

12 sierpnia 2012 – niedziela

16.00 Oficjalne ogłoszenie wyników 46. Sabałowych Bajań. Wręczenie dyplomów i nagród (Dom Ludowy).
17.30 Koncert zespołu “MEGITZA” z USA (scena przed Domem Ludowym).

IMPREZY TOWARZYSZĄCE

1. Wystawa grafik Władysława Trebuni Tutki pt. “Róźnie tô na tym Bôzým świecie”.

2. Ogólnopolska Wystawa Twórczości Ludowej (świetlica Domu Ludowego).

3. Kiermasz Sztuki Ludowej (przed Domem Ludowym).