Laureaci Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa za 2022 rok

Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest wręczana od 1997 polskim artystom, twórcom i animatorom kultury.

Nagrodę wręcza Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt działalności twórcy lub wybitne osiągnięcia w danym roku w konkretnej dziedzinie. Może zadecydować o jej wręczeniu osobiście albo korzystając z sugestii środowisk twórczych, stowarzyszeń, instytucji kultury, uczelni wyższych, kuratorów oświaty, organów administracji rządowej, organów samorządowych, instytutów badawczych związanych z MKiDN lub Polskiej Akademii Nauk.

To prestiżowe wyróżnienie pozwala Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego podkreślić najważniejsze nurty i zjawiska pojawiające się w polskiej kulturze poprzez uhonorowanie osób, które je tworzą i reprezentują. Na nagrodę składają się: dyplom, statuetka oraz nagroda finansowa.

Nagroda jest przyznawana w 18 kategoriach: teatr, film, literatura, sztuki wizualne, architektura, taniec, twórczość ludowa, edukacja artystyczna, kultura cyfrowa, upowszechnianie kultury, muzyka, ochrona dziedzictwa kulturowego w Polsce oraz ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą, restytucja utraconych dzieł, design, całokształt twórczości oraz mecenas kultury. Specjalna kategorię stanowi Nagroda im. Tomasza Merty „Między literaturą a historią” za książkę historyczną.

Wicepremier prof. Piotr Gliński podczas uroczystej gali w Arkadach Kubickiego Zamku Królewskiego w Warszawie w poniedziałek 12 grudnia 2022 r. odznaczył twórców, animatorów oraz ludzi kultury, których działalność w sposób szczególny przyczynia się do rozwoju, upowszechniania i ochrony kultury i dziedzictwa narodowego.

Laureaci Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa

Kategoria LITERATURA

Prof. Wojciech Kudyba

Pisarz, krytyk, historyk literatury, doktor nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, prof. nadzwyczajny w Katedrze Literatury Współczesnej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Jest też wykładowcą Studium Literacko-Artystycznego UJ. Zastępca redaktora naczelnego miesięcznika „Twórczość”. Autor książek o poezji najnowszej. Współpracownik dwumiesięcznika „Topos”, współzałożyciel grupy literackiej „Topoi”. Laureat, a ostatnio także juror, wielu konkursów literackich, m.in. nagrody „Orfeusz”. Uhonorowany Nagrodą Literacką imienia Marka Nowakowskiego za zbiór opowiadań „I co dalej”.

Kategoria TEATR

Ewa Błaszczyk

Aktorka filmowa i teatralna, od 1994 r. związana z Teatrem Studio. Autorka znakomitych kreacji aktorskich, m.in. w takich filmach jak: „Dekalog IX”, „Nic śmiesznego”, „Dotknięci”, „Kameleon” czy „Mistyfikacja”. Na swoim koncie ma również wybitne interpretacje piosenek – przez wiele lat brała udział w popularnych przeglądach piosenki aktorskiej we Wrocławiu. W swojej drodze twórczej pozostaje wierna określonym zasadom, nie idzie na kompromis ze światem. Zaangażowana w działalność charytatywną i społeczną. Jest założycielką fundacji ,,Akogo?” oraz inicjatorką budowy Kliniki Neurorehabilitacyjnej „Budzik”. Laureatka licznych nagród.

Kategoria FILM

Rafał Geremek

Reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych, które poruszają ważne i trudne tematy. Uhonorowany Nagrodą im. Janusza Kurtyki za film dokumentalny „Niepokonany. Opowieść o generale Stanisławie Maczku”, a jego dokument historyczny „Rzeź Woli” otrzymał nagrodę w kategorii „Najlepszy Film Telewizyjny” na międzynarodowym Festiwalu Filmów Historycznych w Rijece.

Kategoria ARCHITEKTURA

prof. Krzysztof Ingarden

Architekt, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej. Odbył staż doktorancki w School of Art and Design Uniwersytetu Tsukuba w Japonii. Pracował w biurach architektonicznych w Tokio i Nowym Jorku. W latach 2003-2011 prodziekan, od 2014 profesor nadzwyczajny, a od 2017 dziekan na Wydziale Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Od 2002 r. sprawuje funkcję Generalnego Konsula Honorowego Japonii w Krakowie. Autor i współautor wielu uznanych projektów architektonicznych, m.in. Centrum Kongresowego ICE w Krakowie, Małopolskiego Ogrodu Sztuki w Krakowie oraz Ambasady RP w Tokio. Współautor obsypanego nagrodami Pawilonu Polskiego na wystawie EXPO 2005 w Aichi w Japonii oraz laureat wielu innych nagród. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

Kategoria TANIEC

Aleksandra Dziurosz

Tancerka, nauczycielka tańca współczesnego. Doktor habilitowana sztuki w zakresie tańca, profesor Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Choreografka spektakli tanecznych oraz twórczyni ruchu scenicznego w spektaklach teatralnych i operowych. Tworzyła m.in. dla Polskiego Teatru Tańca, Warszawskiej Opery Kameralnej, Teatru Powszechnego w Warszawie, Teatru Żydowskiego w Warszawie, Praskiego Baletu Kameralnego (Czechy), United Movement (Szwajcaria), Conservatorio Profesional de Danza w Sewilli (Hiszpania). Pomysłodawczyni i dyrektorka Warszawskiego Teatru Tańca.

Kategoria TWÓRCZOŚĆ LUDOWA

Zbigniew Wałach

Jeden z najwybitniejszych współczesnych muzyków tradycyjnych. Instrumentalista i kompozytor. Budowniczy tradycyjnych instrumentów muzycznych. Założyciel Kapeli Wałasi, z którą koncertował w wielu krajach na całym świecie. Mieszka i tworzy w Istebnej w Beskidzie Śląskim. Laureat prestiżowej w dziedzinie folkloru Nagrody im. Oskara Kolberga.

Witold Kuczyński

Gawędziarz, pedagog, instruktor ds. folkloru i tańca. Tańczy, śpiewa, tworzy muzykę, prozę, poezję oraz dokumentuje tradycję. Założyciel Towarzystwa Kurpiowskiego „Strzelec” w Czarni. Scenarzysta i reżyser spektakli i widowisk obrzędowych. Jest autorem kilkudziesięciu gawęd kurpiowskich o zwyczajach i obyczajach życia społecznego na wsi kurpiowskiej. Popularyzuje i krzewi kulturę ludową Kurpiowskiej Puszczy Zielonej, gromadzi zbiory nagrań dokumentujących kulturę Kurpiowszczyzny. Współtworzył w Czarni Muzeum Kultury Kurpiowsko-Japońskiej im. Brata Zenona.

Kategoria EDUKACJA ARTYSTYCZNA

prof. Paweł Zawadzki

Wybitny pianista i pedagog, profesor nadzwyczajny w Katedrze Fortepianu Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu. Występował na estradach filharmonii na całym świecie. Wielokrotnie nagradzany za swój talent i pracę – jest dwukrotnym zwycięzcą Konkursu Pianistycznego im. Ferenca Liszta, zdobył IV nagrodę na VI Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Eduarda Flips’a w Rotterdamie. Jego studenci i uczniowie zdobyli kilkadziesiąt nagród na znaczących międzynarodowych i ogólnopolskich konkursach pianistycznych.

Kategoria RESTYTUCJA UTRACONYCH DZIEŁ

Anna Lewandowska

Konserwator sztuki, prekursor metodologii badań konserwatorskich ukierunkowanych na identyfikację dzieł sztuki stanowiących obiekty utracone w wyniku II wojny światowej. Była zaangażowana w wiele działań restytucyjnych prowadzonych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, między innymi przy odzyskaniu obrazów Juliana Fałata, Aleksandra Gierymskiego czy Anny Bilińskiej – Bohdanowiczowej. Swoją wiedzą i doświadczeniem dzieli się zarówno z konserwatorami, jak i historykami sztuki, prowadząc liczne szkolenia z tego zakresu.

NAGRODA IM. TOMASZ MERTY „MIĘDZY LITERATURĄ A HISTORIĄ”

prof. Marek Cichocki

Filozof, germanista, politolog, znawca stosunków polsko-niemieckich. Współtwórca i redaktor „Teologii Politycznej”, dyrektor programowy w Centrum Europejskim w Natolinie i redaktor naczelny pisma „Nowa Europa. Przegląd Natoliński”. Profesor nadzwyczajny w Collegium Civitas (specjalizuje się w historii idei i filozofii politycznej). Były doradca społeczny Prezydenta RP. Razem z Dariuszem Karłowiczem i Dariuszem Gawinem prowadzi w TVP Kultura program „Trzeci Punkt Widzenia”. Autor wielu książek, esejów i artykułów z dziedziny filozofii, politologii i stosunków międzynarodowych, m.in. „Północ i Południe. Teksty o polskiej polityce, historii i kulturze” uhonorowanej nagrodą im. Józefa Mackiewicza (2019).

Kategoria MUZYKA

Anna Radziejewska

Śpiewaczka operowa, mezzosopran. Absolwentka Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, w klasie śpiewu Jerzego Artysza. Występowała w najbardziej prestiżowych teatrach operowych oraz salach koncertowych Europy i Japonii. Solistka Polskiej Opery Królewskiej. Wspólnie z pianistą Mariuszem Rutkowskim nagrała komplet pieśni Ignacego Jana Paderewskiego, nominowanych do nagrody Fryderyk 2007, pieśni Karola Szymanowskiego, wyróżnione przez ARTE oraz pieśni i kolędy napisane przez Witolda Lutosławskiego. Dyrektor programowa festiwalu Dramma per Musica.

Kategoria UPOWSZECHNIANIE KULTURY

Waldemar Malicki

Pianista, solista, kameralista, improwizator, satyryk. Nagrał ponad 40 płyt z muzyką solową i kameralną. Od lat niestrudzenie propaguje muzykę klasyczną, okraszając ją kabaretowym komentarzem. Laureat nagród telewizyjnych – Telekamery i Wiktora, nagrody „Artysta bez granic” oraz nagrody polskiego przemysłu fonograficznego „Fryderyk”. Występował podczas wielu festiwali, m.in. podczas Warszawskiej Jesieni, Wratislavia Cantans, Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach, Wakacyjnego Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, Festiwalu Chopinowskiego w Dusznikach-Zdroju, Mazurskiej Nocy Kabaretowej w Mrągowie. Jest założycielem kwintetu wykonującego tanga Astora Piazzolli. Był prezesem Towarzystwa im. Ignacego Jana Paderewskiego. Od kwietnia 2008 r. Członek Rady Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. W latach 90. XX w. współtworzył telewizyjny cykl dokumentalny pt. „Wszystko jest muzyką”, którego był prowadzącym i autorem scenariusza. Wspólnie z reżyserem Jackiem Kęcikiem i dyrygentem Bernardem Chmielarzem kieruje projektem Filharmonia Dowcipu, łączącym muzykę orkiestrową (w znacznej mierze klasyczną) z kabaretem. W 2009 r. nawiązał wraz z Filharmonią współpracę z Zenonem Laskowikiem i jego grupą Kabareciarnia, która zaowocowała serią wspólnych koncertów oraz emitowanym w TVP2 programem Laskowik & Malicki.

Piotr Gociek

Dziennikarz, krytyk, publicysta, pisarz, radiowiec. W czasach PRL działacz Ruchu Wolność i Pokój. Autor m.in. książek: „Demokrator”, „Analfabet III RP” oraz „Czarne bataliony”, za którą otrzymał nominację do Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus i Nagrody im. Józefa Mackiewicza. Był korespondentem filmowym RMF FM, szefem anteny sieci Radia Plus. Kierował działem krajowym „Rzeczpospolitej”, z którą rozstał się w 2012r. Obecnie związany z tygodnikiem „Do Rzeczy” i TV Republika. Prowadzi audycje kulturalne w Polskim Radiu i TVP Kultura.

Kategoria KULTURA CYFROWA

Fundacja Game Music

Organizacja, która powstała z pasji grupy ludzi zafascynowanych muzyką z gier wideo, którzy postanowili promować tę nowoczesną formę sztuki. Od 14 lat realizują kolejne projekty nie tylko w Polsce, ale także za granicą. Stworzyli m.in. wytwórnię płyt winylowych, instytucję edukacyjną prowadzącą warsztaty i panele, magazyn poświęcony muzyce z gier. Ich flagowym projektem jest Game Music Festival – festiwal, który dotąd zgromadził kilkanaście tysięcy uczestników oraz licznych gości specjalnych, w tym Jespera Kyda, Austina Wintory’ego, Paula Anthony’ego Romero, Garetha Cokera, Neila Acree, czy Kowa Otaniego, i dzięi któremu fani mają możliwość zapoznania się z procesem powstawania muzyki do gier, ale też spotkań z ekspertami branży, dźwiękowcami i kompozytorami

Kategoria OCHRONA DZIEDZICTWA KUTLUROWEGO

prof. Krzysztof Pawłowski

Architekt, urbanista, nauczyciel akademicki, specjalizujący się w zagadnieniach z zakresu historii urbanistyki i rewaloryzacji miejskich zespołów zabytkowych. Jest nestorem polskiej szkoły konserwacji zabytków. Jako ekspert przeprowadził kilka misji dla UNESCO w Europie, Afryce i Azji. Był inicjatorem powołania do życia Stałej Konferencji Miast Zabytkowych Europy Środkowo-Wschodniej, ułatwiając wpis Lwowa na Listę Światową UNESCO. Za wybitne zasługi w dziedzinie ochrony dziedzictwa wielokrotnie wyróżniany, nagradzany i odznaczany.

Romuald Rzeszutek

Działacz społeczny, regionalista, wiceprezes Stowarzyszenia „Prawda i Pamięć”, prezes Fundacji Non Notus. Inicjator i koordynator budowy największego w Polsce pomnika Żołnierzy Wyklętych i Niezłomnych. Autor licznych publikacji poświęconych historii podziemia antykomunistycznego.

Kategoria OCHRONA DZIEDZICTWA KULUROWEGO ZA GRANICĄ

dr hab. Piotr Niemcewicz

Wybitny konserwator, doktor habilitowany nauk humanistycznych, profesor Wydziału Sztuk Pięknych UMK w Toruniu. Jest członkiem Rady Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika” oraz autorem szeregu opracowań konserwatorskich dotyczących polskich zabytków poza granicami kraju.

Kategoria DESIGN

prof. Władysław Pluta

Ceniony i utytułowany projektant graficzny, autor licznych plakatów, katalogów, opracowań graficznych książek i systemów identyfikacji wizualnej. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie na Wydziale Form Przemysłowych, gdzie obecnie wykłada. Wielokrotny laureat krajowych i międzynarodowych nagród w dziedzinie projektowania plakatu i książki.

Kategoria MECENAS KULTURY

KGHM Polska Miedź S.A.

KGHM Polska Miedź S.A. od lat uczestniczy w znaczących przedsięwzięciach z obszaru kultury i sztuki. Jest sponsorem instytucji oraz wydarzeń, festiwali, produkcji filmowych i teatralnych. Wspiera m.in. Łazienki Królewskie, Zespół Opactwa Cystersów w Krzeszowie, Operę Wrocławską, Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym. Finansuje także mniejsze lokalne projekty, ochronę zabytków kultury sakralnej i świeckiej, renowację obrazów i rzeźb. Od 2019 roku jest Mecenasem Zamku Królewskiego w Warszawie, który nie tylko wspiera finansowo, ale także angażuje się w inicjatywy kulturalne muzeum.

Kategoria SZTUKI WIZUALNE

Jarosław Modzelewski

Ceniony artysta malarz, ilustrator, przedstawiciel polskiego malarstwa figuratywnego, pedagog. Nazywany „malarzem ikon codzienności”. Absolwent Wydziału Malarstwa warszawskiej ASP. Był współzałożycielem Gruppy – jednej z najciekawszych manifestacji twórczych w sztuce polskiej lat osiemdziesiątych. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Krakowie i Poznaniu, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta, Muzeum Sztuki w Łodzi. Jest laureatem Nagrody im. Jana Cybisa.

Kategoria CAŁOKSZTAŁT TWÓRCZOŚCI

prof. Krzysztof Jakowicz

Wybitny skrzypek, kameralista i pedagog, absolwent Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Jego umiejętności cenił Witold Lutosławski, który powierzył mu polskie prawykonania wszystkich swoich utworów. Artysta jest wielokrotnie zapraszany do udziału w festiwalach o światowej renomie, jak np. Warszawska Jesień, Edinburgh Festival, Berliner Festspiele, Festiwal w Starym Krakowie, London City Festival, oraz festiwale w Bregenz i Schleswig-Holstein. Występuje ze sławnymi orkiestrami, takimi jak: English Chamber Orchestra, Filharmonia Izraelska, Wiener Symphoniker, BBC Scottish Orchestra, Orchestre National de France, Filharmonia Narodowa, Sinfonia Varsovia, NOSPR, Filharmonia w Oslo, Orquesta National de España, Polska Orkiestra Kameralna, Orkiestra „Amadeus”. Był solistą na licznych tournée zagranicznych większości polskich orkiestr – z Filharmonią Narodową, Polską Orkiestrą Kameralną, Sinfonią Varsovią, NOSPR, Filharmonią Łódzką, Wrocławską, Śląską, Krakowską, Bydgoską, Orkiestrą „Amadeus” i innymi. Współpracuje z wszystkimi wybitnymi dyrygentami polskimi, a także z artystami tej miary, co Jiři Bělohlavák, Riccardo Chailly, Leopold Hager, Chikara Imamura, Pinchas Steinberg. Michael Tabachnik czy Tajuo Yuasa. Przez dwa lata był pierwszym skrzypkiem słynnego Kwintetu Warszawskiego.

Leszek Długosz

Wszechstronnie uzdolniony poeta. Aktor, literat, pieśniarz, kompozytor, pianista i nauczyciel. Absolwent studiów polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim i studiów na Wydziale Aktorskim PWST w Krakowie. W latach 1965-1978 współtworzył kabaret w Piwnicy Pod Baranami w Krakowie. Swój pierwszy tomik poezji zatytułowany „Lekcje rytmiki” wydał w 1973 roku. Z Piwnicą rozstał się w 1978 r. Rok później przebywał na stypendium artystycznym we Francji, ufundowanym przez rząd francuski. Zaowocowało ono wydaniem płyty w całości w języku francuskim. Wydał kilkanaście tomików poezji – najnowszy o tytule „Piwnica idzie do góry”. W 1981 roku skomponował muzykę do spektaklu „Kurhanek Maryli” w reżyserii Ewy Lassek. Z własnymi recitalami występował w wielu miastach Polski, a także za granicą (m.in. w Austrii, Belgii, Czechosłowacji, Francji, itd.). Oprócz działalności estradowej i literackiej publikuje również swoje felietony w „Czasie krakowskim” i „Rzeczpospolitej”. Wraz z Krzysztofem Magowskim zrealizował w TVP cykl poświęcony poezji – „Literatura według Długosza”. Wykłada w Studium Literacko-Artystycznym na UJ w Krakowie. Od 2009 członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK). Został uhonorowany m.in. Tytułem Mistrza Mowy Polskiej VOX POPULI, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości oraz Orderem Orła Białego.