120. rocznica urodzin Jana Izydora Sztaudyngera

fot. Archiwum Rodzinne

W dniu dzisiejszym przypada 120. rocznica urodzin Jana Izydora Sztaudyngera najwybitniejszego polskiego fraszkopisarza.

Jan Izydor Sztaudynger urodził się 28 kwietnia 1904 w Krakowie w rodzinie o pochodzeniu polskim, niemieckim i francuskim. Był synem Izydora Jana Józefa i Anny z Kokowskich. Zmarł on 12 września 1970 również w Krakowie. Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim.

Oprócz Krakowa mieszkał m.in. w Brnie, Dębicy, Bydgoszczy, Poznaniu, Lublinie,  Łodzi, Szklarskiej Porębie, Zakopanem.

Ukochanym miastem fraszkopisarza był Kraków. To tam się wychowywał oraz zdobywał wykształcenie.

Poznań był miastem debiutu poety (tomik “Dom mój” z 1925 roku), ale i miłości. To tu Jan Sztaudynger poznał i poślubił Zofię Jankowską.

Po wojnie Sztaudynger wraz z rodziną trafił do Łodzi.

Ostatni okres jego życia, najbardziej płodny, związany jest z Zakopanem. To tu, w odziedziczonej po rodzicach willi Koszysta – ostatnim domu pod Skocznią, przy Piłsudskiego 69, poeta znalazł tak długo poszukiwany spokój. Miał tu wymarzony ogród i Tatry zaraz za płotem. Ale także ukochaną żonę i córkę, która wraz z wnuczką Dorotą odwiedzała rodziców jak mogła najczęściej. Miał wszystko, żeby w pełni zająć się twórczością. Jedynie zdrowie co jakiś czas dawało o sobie znać.

W roku 1954 w Bibliotece Satyry wydawnictwa Czytelnik, ukazał się tomik pt. “Piórka”, który zawierał pierwsze fraszki Sztaudyngera. Początkowy nakład wynosił 5 000 egzemplarzy, jednak gorące przyjęcie ze strony czytelników sprawiło, iż wyprzedano 65 000 egzemplarzy w przeciągu trzech lat.

Jana Sztaudyngera stać było na życie w Zakopanem, gdyż jego książki – zbiory jego krótkich form poetyckich, zyskiwały w Polsce coraz większą popularność. Część z nich doczekała się co najmniej kilku dodruków, z których każdy kolejny liczebnością przewyższał poprzedni minimum dwukrotnie. Utrzymać się pomagały też liczne spotkania autorskie, w których czasie często towarzyszyła mu ukochana córka, która zapamiętała je jako wydarzenia przede wszystkim bardzo wesołe.

Poniżej przedstawiamy książki z utworami Jana Izydora Sztaudyngera (wydane także pośmiertnie):

• Dom mój, Poznań 1925.
• Ballady poznańskie, Poznań 1930.
• Ludzie, Poznań 1931.
• Rzeź na Parnasie, Poznań 1931.
• U źródeł Polski (Impresje regionalne), Poznań 1933
• Kantyczki śnieżne, Poznań 1934 i 1935.
• Marionetki, Lwów 1938.
• Strofy wrocławskie, Poznań 1947.
• Piórka, Warszawa 1954.
• Nowe piórka, Warszawa 1956.
• Krakowskie piórka (I wyd. – Kraków 1956, II wyd. – Kraków 1958, III wyd. Kraków 1959)
• Stare i nowe piórka. Wybór, Warszawa 1957 (według Natansona tytuł brzmi: Nowe i stare piórka).
• Puch ostu – wiersze, Łódź 1958.
• Krople liryczne, Warszawa 1959.
• Raptularz zakochanych (I wyd. – Warszawa 1960, II wyd. – Warszawa 1986, III wyd. Warszawa 1994^[9])
• Łatki na szachownicy, Łódź 1961.
• Piórka z gór, Kraków 1961.
• Muchomory, Warszawa 1961.
• Ballady i fraszki, Katowice 1963.
• Kasztanki, Warszawa 1964.
• Wiórki, Katowice 1966.
• Narodziny obłoczka, Warszawa 1965.
• Zwrotki dla Dorotki, Warszawa 1968.
• Śmiesznoty, Katowice 1968.
• Supełki. Wybór fraszek i wstęp: W Natanson, Katowice 1970.
• Dróżką przed siebie, Warszawa 1973.
• Jak zwykle wszystko winą jest Amora, Kraków 1973.
• Chwalipięta, czyli rozmowy z Tatą. Styczeń – wrzesień 1970 (współautor: Anna Sztaudynger-Kaliszewicz), Łódź 1973.
• Szczęście z datą wczorajszą, Kraków 1974.
• Poezje wybrane. Wybór i wstęp: W Natanson, Warszawa 1974.
• Piórka znalezione. Posłowie: A. Sztaudynger-Kaliszewiczowa. Kraków 1975.
• Bajki dla dorosłych, Warszawa 1978.
• Moja wnuczka. Wiersze wybrała i przygotowała do druku A. Sztaudynger-Kaliszewiczowa. Kraków 1981.
• Szumowiny, Warszawa 1983 (wyd. II – 1984).
• Nie tylko „Piórka”. Fraszki, wiersze, bajki. Wyboru dokonała A. Sztaudynger-Kaliszewicz. Wstęp: J. Poradecki. Łódź 1986.
• Półsłówka. Wybór i wstęp: A. Sztaudynger-Kaliszewicz. Białystok 1986.
• Fraszki. Wybór: E. Brzoza, Warszawa 1999.
• Fraszki dla zakochanych. Wybór: J.J. Sztaudynger, J. Handzlik, K. Szeliga-Juchnik, Bielsko-Biała 2000.
• Kukuryku: wiersze dla dzieci, Kraków 2004, ISBN 83-89310-61-9.
• Entliczki pentliczki, czyli Zwrotki dla Dorotki, Kraków 2004, ISBN 83-7437-011-4.
• Piórka dla dzieci, Kraków 2004, ISBN 83-7437-036-X.
• Puch ostu: fraszki o życiu i miłości. Wybór Anna Sztaudynger-Kaliszewicz, Dorota Sztaudynger-Zaczek, Kraków 2004, ISBN 83-08-03566-3.